Mówiąc wprost, bez wystarczającej ilości żelaza ludzkie ciało nie jest w stanie działać prawidłowo. Żelazo jest potrzebne w całym organizmie. Jest niezbędnym składnikiem potrzebnym przy produkcji krwinek czerwonych, zapewnia sercu i mięśniom szkieletowym właściwe funkcjonowanie3. Żelazo odgrywa także kluczową rolę w zwalczaniu infekcji i chorób4, utrzymywaniu właściwego poziomu energii4 oraz prawidłowym funkcjonowaniu mózgu.
Niedobór żelaza oznacza, że w organizmie brakuje żelaza potrzebnego do jego prawidłowego funkcjonowania6.
Gdy zapasy żelaza w organizmie są ograniczone (niedobór żelaza), może mieć to negatywny wpływ na niemal każdy aspekt życia, w tym na Twój metabolizm, zdrowie psychiczne i fizyczne, produktywność w pracy, a także funkcje seksualne4, 7. Według Światowej Organizacji Zdrowia niedobór żelaza może prowadzić do redukcji fizycznej wydajności pracy o 30%8.
Chcesz wiedzieć dokładnie, w jaki sposób żelazo wpływa na organizm? Zapoznaj się z naszą Infografiką o roli żelaza.
Niedobór żelaza to główna przyczyna niedokrwistości z niedoboru żelaza9. Pojawia się, kiedy poziom żelaza gromadzonego w organizmie jest tak niski, lub niemal nieistniejący, że ciało nie jest w stanie wytwarzać wystarczającej ilości hemoglobiny potrzebnej do produkcji zdrowych czerwonych krwinek10. Hemoglobina to białko, które znajduje się wewnątrz czerwonych krwinek i transportuje tlen do tkanek i narządów wewnętrznych w całym ciele, bez czego nie funkcjonowałyby prawidłowo11.
Aby lepiej zrozumieć znaczenie różnych poziomów żelaza, zapoznaj się z tą infografiką.
Z perspektywy klinicznej istnieje różnica pomiędzy niedoborem żelaza a niedokrwistością z niedoboru żelaza6. Ograniczone zapasy żelaza (niedobór żelaza) nie oznaczają automatycznie, że rozwinie się u Ciebie niedokrwistość z niedoboru żelaza. Aby ustalić, czy ktoś ma niedobór żelaza lub niedokrwistość z niedoboru żelaza, przeprowadza się badanie krwi pod kątem wielu aspektów.
- Poziom hemoglobiny: to główny składnik czerwonych krwinek, który potrzebuje żelaza do transportowania tlenu po Twoim ciele. Badanie krwi potwierdzi, czy poziom żelaza mieści się w granicach normy w zależności od wieku, płci i stanu fizjologicznego (np. ciąży)9. Jednak sama hemoglobina nie wystarczy do tego, aby zdiagnozować niedobór żelaza12.
- Ferrytyna osoczowa: mierzy ilość żelaza składowanego w ciele13.
- Wysycenie transferyny (TSAT): mierzy, jaka ilość zgromadzonego w ciele żelaza może zostać wykorzystana do produkcji nowych czerwonych krwinek14.
Pomimo poważnych konsekwencji zdrowotnych oraz powszechnego występowania16, niedobór żelaza to trudna do rozpoznania choroba17, 18. W związku z tym wielu ludzi nie ma świadomości, że ich zdrowie i dobre samopoczucie jest zagrożone. Nawet osoby świadome zagrożenia niedoborem żelaza mają trudności z rozpoznaniem jego objawów19.
To z powodu tego braku świadomości skupiamy się na edukacji na temat objawów i wpływu niedoboru żelaza. Jeśli rozpoznasz u siebie którykolwiek z objawów, zalecamy kontakt z pracownikiem służby zdrowia. Przyjrzyj się Kontrolerowi objawów i dowiedz się więcej o licznych i zróżnicowanych objawach.
 |
Utrata krwi Krew utracona w trakcie menstruacji (miesiączki) dla kobiet w okresie przedmenopauzalnym oznacza potrzebę pozyskania nawet dwa razy więcej żelaza z diety w porównaniu do mężczyzn, aby uniknąć niedoboru żelaza22. Kobiety doświadczające wyjątkowo obfitych miesiączek są bardziej narażone na niedobór żelaza i powinny omówić tę kwestię ze swoim lekarzem. Utrata krwi przyczynia się także do występowania niedoboru żelaza u pacjentów cierpiących na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), przewlekłą niewydolność serca (PNS) oraz przewlekłą chorobę nerek (PChN)6. |
 |
Stan zapalny Stan zapalny powiązany z niektórymi długotrwałymi chorobami, jak NChZJ, PNS czy PChN może zmniejszyć ilość żelaza wchłanianego w jelitach, co z kolei prowadzi do wystąpienia niedoboru żelaza6. |
 |
Leki Niektóre leki wykorzystywane w leczeniu PNS lub PChN mogą prowadzić do utraty krwi, zmniejszenia wchłanialności żelaza lub zwiększenia zapotrzebowania na nie6. |
 |
Rozwój Żelazo potrzebne jest organizmowi, by rosnąć, więc w czasie wzrostu zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się. Dotyczy to ciąży, okresu niemowlęcego (u dzieci poniżej piątego roku życia) oraz nastoletniego23. |
 |
Dieta Żelazo znajduje się zarówno w produktach odzwierzęcych, jak i roślinnych, jednak żelazo pochodzenia zwierzęcego jest lepiej wchłaniane przez organizm24. Produkty spożywcze bogate w żelazo uwzględniają czerwone mięso (wątroba, stek itp.), jaja, rośliny strączkowe, fasolę, orzechy i ziarna8. Rygorystyczna dieta, zarówno ta stosowana z wyboru (dieta wegetariańska czy wegańska), jak i z konieczności w związku z chorobą przewlekłą, może zwiększyć ryzyko wystąpienia niedoboru żelaza25, 26, 27. |
Objawy niedoboru żelaza są zróżnicowane i mogą przypominać objawy typowe dla innych chorób, co utrudnia postawienie diagnozy6, 7. Ważne jest więc, aby w trakcie konsultacji z lekarzem wymienić wszystkie zaobserwowane objawy; zapoznaj się z Kontrolerem objawów i sprawdź, czy rozpoznajesz u siebie któreś z nich.
Jeśli Twój lekarz podejrzewa, że cierpisz na niedobór żelaza, to po zapoznaniu się z Twoją historią chorób zleci wykonanie badania krwi, aby sprawdzić Twój poziom żelaza oraz liczbę czerwonych krwinek w Twoim ciele7. To prosta czynność wymagająca pobrania niewielkiej próbki krwi, zazwyczaj z ręki pacjenta. Laboratorium zbada krew pod kątem kilku różnych aspektów, które mogą potwierdzić niedobór żelaza i ewentualnie ile żelaza brakuje. Ilość żelaza potrzebna organizmowi zależy od osoby, więc Twój lekarz omówi z Tobą wyniki18.
To ważne, aby zdiagnozować i wyleczyć niedobór żelaza oraz niedokrwistość z niedoboru żelaza ze względu na ich znaczący wpływ nie tylko na jakość życia i ogólne funkcjonowanie organizmu, ale też na długotrwale utrzymujące się choroby przewlekłe2, 6. Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na niedobór żelaza, porozmawiam ze swoim lekarzem. Skorzystaj z naszego przewodnika dotyczącego rozmowy z lekarzem oraz Kontrolera objawów podczas przygotowywania się do rozmowy ze swoim specjalistą.
W jaki sposób leczy się niedobór żelaza?
Istnieje wiele sposobów leczenia niedoboru żelaza i zależą one od poziomu niedoboru i historii chorób pacjenta. Sposoby te obejmują zwiększenie ilości żelaza w diecie, doustna suplementacja żelazem lub przyjmowanie go w formie dożylnej (poprzez infuzję lub zastrzyk)7.
