Herkes ara sıra halsiz düşer ancak kendinizi her gün bitkin hissediyorsanız yorgunluktan muzdarip olabilirsiniz. Halsizlikle yorgunluğu birbirinden nasıl ayıracaksınız?

Neden kendinizi halsiz hissettiğinizi anlamak için öncelikle yaşam tarzınıza ve günlük hayatınızda stresli ve gergin olmanıza neden olan durumlara bakabilirsiniz.

Örneğin

  • Egzersiz yapmamak1,2,3
  • Uykusuzluk4
  • Çok fazla fiziksel aktivitede bulunmak5
  • Aşırı kafein6 veya alkol tüketimi7
  • Soğuk algınlığı veya nezle gibi hastalıklar5

Bu sebeplerden herhangi birine bağlı olarak kendinizi halsiz hissediyorsanız büyük ihtimalle halsizliğiniz kısa sürecek ve biraz egzersiz yaptıktan, dinlendikten veya uyuduktan sonra kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.5

Ancak kendinizi bitkin hissediyorsanız ve bu his günlerce geçmiyorsa, “halsizlikten daha fazlasıyla” karşı karşıya kalmanız ve yorgunluktan muzdarip olmanız mümkündür.

Kendinizi yorgun hissediyorsanız her hafta birden fazla gün boyunca kendinizi hem fiziksel hem de zihinsel olarak bitkin hissedebilir ve yorucu fiziksel aktivitelerde bulunmasanız dahi enerjinizin kalmadığı hissine kapılabilirsiniz.8 Ayrıca kendinizi, giyinmek veya alışverişe gitmek gibi günlük işleri yapamayacak kadar bitkin, aileniz ve arkadaşlarınızla zaman geçiremeyecek kadar halsiz hissetmeniz de mümkündür.

Bazıları yorgunluğu “neşesizlik”, “kolunu kaldıracak hali olmamak” veya “huysuzluk” şeklinde tarif etmektedir.

Hissettiğiniz halsizliğin normal olup olmadığını veya yorgunluktan muzdarip olup olmadığınızı anlamak için halsizlik seviyesini ölçen “Yorgunluk Anketini” doldurabilirsiniz.

Yorgunluk, yaygın bir durum olup, genellikle hastaların doktor ziyaretlerinde ilk bahsettikleri sorundur.9 Karmaşık bir semptom olan yorgunluk,

  • Demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi10
  • B12 veya folat eksikliği gibi diğer sebeplerden kaynaklanan anemi11
  • Hipotiroidizm ve diyabet gibi hormonal sorunlar12
  • Kronik yorgunluk sendromu, diğer adıyla miyaljik ensefalomiyelit (ME)2
  • Depresyon2,13 ve uyku sorunları4
  • Çok fazla miktarda demirin organlarda birikmesi14 anlamına gelen aşırı demir yükü veya diğer adıyla hemokromatoz15

Gibi altta yatan birçok farklı sorundan kaynaklanabilir. Yorgunluğun birçok farklı sebebi olduğundan dolayı nasıl hissettiğinizi daha detaylı şekilde konuşmak için doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyin. Yorgunluk teşhisini koyacak ve olası tedavi seçeneklerini sunacak olan kişi doktorunuzdur.

Yorgunluğunuzun sebebi demir eksikliği veya demir eksikliği anemisiyse, beslenme düzeninizde veya gerekli hallerde tedavi olarak daha fazla demir almak kendinizi çok daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Doktorunuzla konuşmak ve demir eksikliğinin diğer belirtileri için tetikte olmak işte bu yüzden önemlidir.

Demir eksikliği ve demir eksikliği anemisinin belirtileri

Demir eksikliğini ve demir eksikliği anemisini akla getiren semptomlar genellikle muğlaktır ve net değildir.

Sorun ilerledikçe semptomlar da ciddileşebilir.16

Hissedebildiğim semptomlar

Soğuğa Karşı Hassasiyet Soğuğa Karşı Hassasiyet
Soğuğa Karşı Hassasiyet

Isınmakta güçlük çekiyorsanız veya elleriniz ve ayaklarınız hemen üşüyorsa demir eksikliğiniz olabilir.

Demir, vücut sıcaklığının düzenlenmesini sağlayan belirli fonksiyonlar için önemli bir rol oynar.

Vücudun belirli bir sıcaklıkta tutulması önemlidir ve demir eksikliği bu süreci engelleyebilir.

Huzursuz Bacak Sendromu Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz Bacak Sendromu

Özellikle dinlenirken bacaklarınızda veya ayaklarınızda size rahatsızlık veren, garip bir his oluşuyorsa ve bu histen kurtulmak için bacaklarınızı hareket ettirme ihtiyacı hissediyorsanız huzursuz bacak sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Bu his kaşıntı, yanma, karıncalanma veya acı şeklinde tarif edilmekte ve kişilerin uykusunu etkilemektedir. Demir azalması/eksikliği olan kan bağışçılarının %16’sında huzursuz bacak sendromu görülmektedir.

Buz çiğnemek Buz çiğnemek
Buz çiğnemek

Demir eksikliğinin sebep olabileceği en yaygın durumlardan biri, çok şiddetli bir buz yeme veya çiğneme isteğidir. Sürekli buz çiğnemek dişlerinize ve diş etlerinize zarar verebilir. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız hem diş hekiminize hem de doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyin.

Gıda maddesi olmayan ürünleri tüketme isteği Gıda maddesi olmayan ürünleri tüketme isteği
Gıda maddesi olmayan ürünleri tüketme isteği

Özellikle gebelik döneminde arada sırada belirli gıdalara aşermek normaldir. Ancak kil, toprak, kül ve nişasta gibi alışılmışın dışındaki maddelere aşermenin sebebi demir eksikliği olabilir. Gıda maddesi olmayan ürünleri yeme isteği "pika" olarak adlandırılır. Demir eksikliği olan veya demir azalması yaşayan kan bağışçılarının %11’inde pika vardır.

Zihin Yorgunluğu Zihin Yorgunluğu
Zihin Yorgunluğu

Yorgunluk, kişinin kendisini sürekli bitap hissetmesidir. Zihinsel olabileceği gibi fiziksel de olabilir. Demir eksikliği konsantrasyon becerinizi ve kısa süreli hafızanızı etkileyebilir, sinirlenmenize ve konsantrasyonunuzu çabuk kaybetmenize neden olabilir.

Soğuğa Karşı Hassasiyet

Isınmakta güçlük çekiyorsanız veya elleriniz ve ayaklarınız hemen üşüyorsa demir eksikliğiniz olabilir.

Demir, vücut sıcaklığının düzenlenmesini sağlayan belirli fonksiyonlar için önemli bir rol oynar.

Vücudun belirli bir sıcaklıkta tutulması önemlidir ve demir eksikliği bu süreci engelleyebilir.

Huzursuz Bacak Sendromu

Özellikle dinlenirken bacaklarınızda veya ayaklarınızda size rahatsızlık veren, garip bir his oluşuyorsa ve bu histen kurtulmak için bacaklarınızı hareket ettirme ihtiyacı hissediyorsanız huzursuz bacak sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Bu his kaşıntı, yanma, karıncalanma veya acı şeklinde tarif edilmekte ve kişilerin uykusunu etkilemektedir. Demir azalması/eksikliği olan kan bağışçılarının %16’sında huzursuz bacak sendromu görülmektedir.

Buz çiğnemek

Demir eksikliğinin sebep olabileceği en yaygın durumlardan biri, çok şiddetli bir buz yeme veya çiğneme isteğidir. Sürekli buz çiğnemek dişlerinize ve diş etlerinize zarar verebilir. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız hem diş hekiminize hem de doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyin.

Gıda maddesi olmayan ürünleri tüketme isteği

Özellikle gebelik döneminde arada sırada belirli gıdalara aşermek normaldir. Ancak kil, toprak, kül ve nişasta gibi alışılmışın dışındaki maddelere aşermenin sebebi demir eksikliği olabilir. Gıda maddesi olmayan ürünleri yeme isteği "pika" olarak adlandırılır. Demir eksikliği olan veya demir azalması yaşayan kan bağışçılarının %11’inde pika vardır.

Zihin Yorgunluğu

Yorgunluk, kişinin kendisini sürekli bitap hissetmesidir. Zihinsel olabileceği gibi fiziksel de olabilir. Demir eksikliği konsantrasyon becerinizi ve kısa süreli hafızanızı etkileyebilir, sinirlenmenize ve konsantrasyonunuzu çabuk kaybetmenize neden olabilir.

Görebildiğim semptomlar

Ağızda Çatlak ve Ülser Ağızda Çatlak ve Ülser
Ağızda Çatlak ve Ülser

Ağız ülserleri, ağzınızın içinde görülen, ağrıya sebep olan beyaz parçacıklardır. Ağzın iç kısmını ısırmak, stres ve kuvvetten düşmek ağızda ülsere sebep olabilir, ancak ağız ülserlerinin bir diğer sebebi de demir eksikliğidir.
 

Vücudun Kolay Morarması Vücudun Kolay Morarması
Vücudun Kolay Morarması

Deri altındaki kan damarlarınız ufak bir kan sızıntısı olacak kadar zarar gördüğünde morarma belirir. Demir eksikliğiniz varsa vücudunuz daha çabuk morarabilir. Vücudun kolay morarması, demir eksikliğinin bir göstergesidir.
 

Solgunluk Solgunluk
Solgunluk

Hemoglobin, kırmızı renkli bir pigmenttir. Ciddi düzeyde demir eksikliğiniz varsa kanınızdaki hemoglobin miktarı az olabilir, bu da solgun görünmenize neden olur. Bu solgunluk yüzde, tırnaklarda, ağzın ve gözlerin iç yüzeyinde daha belirgindir. Alt göz kapağınızı aşağıya doğru çektiğinizde görülen yüzey çok solgun bir şeftali rengi veya sarı ise demir eksikliğiniz ya da demir eksikliği aneminiz olabilir.
 

Çabuk Kırılan veya Kaşık Şeklinde Tırnaklar Çabuk Kırılan veya Kaşık Şeklinde Tırnaklar
Çabuk Kırılan veya Kaşık Şeklinde Tırnaklar

Demir eksikliği tırnakların renginde, şeklinde veya yapısında anomalilere sebep olabilir. Özellikle de orta kısmı çökük, kenarları kalkık, kaşık benzeri yuvarlak görünümdeki tırnaklar, demir eksikliği anemisiyle ilişkilendirilmektedir.

Tırnaklarınız bir ayda 3 mm kadar uzayabilir. Tırnaklarınızın kuvvetli ve sağlıklı bir şekilde uzayabilmeleri için demir de dahil olmak üzere bir dizi besin maddesine ihtiyacı vardır.
 

Saç Dökülmesi Saç Dökülmesi
Saç Dökülmesi

Yıkama veya tarama esnasında bir miktar saçın dökülmesi doğaldır, ancak saçlarınız öbek öbek veya normalden fazla dökülüyorsa bunun sebebi demir eksikliği olabilir. Vücudunuzdaki demir seviyesini artırmak saç kaybını önleyebilir veya azaltabilir.

Tüm saçlarınız üç ila beş yılda bir dökülür ve yerine yenileri gelir. Saçınızın sağlıklı olması için demire ihtiyacınız vardır.
 

Ağızda Çatlak ve Ülser

Ağız ülserleri, ağzınızın içinde görülen, ağrıya sebep olan beyaz parçacıklardır. Ağzın iç kısmını ısırmak, stres ve kuvvetten düşmek ağızda ülsere sebep olabilir, ancak ağız ülserlerinin bir diğer sebebi de demir eksikliğidir.
 

Vücudun Kolay Morarması

Deri altındaki kan damarlarınız ufak bir kan sızıntısı olacak kadar zarar gördüğünde morarma belirir. Demir eksikliğiniz varsa vücudunuz daha çabuk morarabilir. Vücudun kolay morarması, demir eksikliğinin bir göstergesidir.
 

Solgunluk

Hemoglobin, kırmızı renkli bir pigmenttir. Ciddi düzeyde demir eksikliğiniz varsa kanınızdaki hemoglobin miktarı az olabilir, bu da solgun görünmenize neden olur. Bu solgunluk yüzde, tırnaklarda, ağzın ve gözlerin iç yüzeyinde daha belirgindir. Alt göz kapağınızı aşağıya doğru çektiğinizde görülen yüzey çok solgun bir şeftali rengi veya sarı ise demir eksikliğiniz ya da demir eksikliği aneminiz olabilir.
 

Çabuk Kırılan veya Kaşık Şeklinde Tırnaklar

Demir eksikliği tırnakların renginde, şeklinde veya yapısında anomalilere sebep olabilir. Özellikle de orta kısmı çökük, kenarları kalkık, kaşık benzeri yuvarlak görünümdeki tırnaklar, demir eksikliği anemisiyle ilişkilendirilmektedir.

Tırnaklarınız bir ayda 3 mm kadar uzayabilir. Tırnaklarınızın kuvvetli ve sağlıklı bir şekilde uzayabilmeleri için demir de dahil olmak üzere bir dizi besin maddesine ihtiyacı vardır.
 

Saç Dökülmesi

Yıkama veya tarama esnasında bir miktar saçın dökülmesi doğaldır, ancak saçlarınız öbek öbek veya normalden fazla dökülüyorsa bunun sebebi demir eksikliği olabilir. Vücudunuzdaki demir seviyesini artırmak saç kaybını önleyebilir veya azaltabilir.

Tüm saçlarınız üç ila beş yılda bir dökülür ve yerine yenileri gelir. Saçınızın sağlıklı olması için demire ihtiyacınız vardır.
 

Beni yavaşlatan semptomlar

Enerji Kaybı Enerji Kaybı
Enerji Kaybı

Enerjimizi gıdalardan şeker, yağ ve karbonhidrat olarak alırız. Tükettiğimiz gıdayı enerjiye dönüştürme sürecinde demire ihtiyaç duyarız. Kendinizi sürekli enerjiniz kalmamış gibi hissediyorsanız demir eksikliğiniz olabilir.

Kahvaltınızı enerjiye dönüştürmek için vücudunuzun demire ihtiyacı vardır. Kendinizi sürekli bitkin hissediyorsanız demir eksikliğiniz olabilir
 

İşitme Kaybı İşitme Kaybı
İşitme Kaybı

İşitme sorunları veya ani işitme kaybı, demir eksikliği anemisiyle ilgili olabilir.
 

Baş ağrıları Baş ağrıları
Baş ağrıları

Sıvı kaybı, stres veya soğuk algınlığı gibi birçok sebep baş ağrısına ve migrene neden olabilir. Ancak demir eksikliği de migren ataklarınızın sıklığını ve şiddetini etkileyebilir.

Migren ataklarınızın sayısının veya şiddetinin arttığını düşünüyorsanız demir eksikliğiniz olabilir.
 

Enfeksiyonlara Yatkınlık Enfeksiyonlara Yatkınlık
Enfeksiyonlara Yatkınlık

Demir eksikliği, bağışıklık sisteminizin zayıflamasına sebep olarak sürekli soğuk algınlıklarına ve enfeksiyonlara yakalanmanıza sebep olabilir. Bağışıklık sisteminizin düzgün çalışması için demir gerekir.

Vücudunuzun, kendini enfeksiyonlara karşı koruması için demire ihtiyacı vardır.
 

Nefes darlığı Nefes darlığı
Nefes darlığı

Oksijenin vücudunuzda dolaşması ve kaslarınızın enerji üretmesi için demir gerekir. Demir eksikliğiniz varsa istediğiniz kadar egzersiz yapamadığınız veya basit hareketlerde bile nefessiz kaldığınızı fark edebilirsiniz.

Demir eksikliği, egzersiz kapasitenizi düşürebilir.
 

Enerji Kaybı

Enerjimizi gıdalardan şeker, yağ ve karbonhidrat olarak alırız. Tükettiğimiz gıdayı enerjiye dönüştürme sürecinde demire ihtiyaç duyarız. Kendinizi sürekli enerjiniz kalmamış gibi hissediyorsanız demir eksikliğiniz olabilir.

Kahvaltınızı enerjiye dönüştürmek için vücudunuzun demire ihtiyacı vardır. Kendinizi sürekli bitkin hissediyorsanız demir eksikliğiniz olabilir
 

İşitme Kaybı

İşitme sorunları veya ani işitme kaybı, demir eksikliği anemisiyle ilgili olabilir.
 

Baş ağrıları

Sıvı kaybı, stres veya soğuk algınlığı gibi birçok sebep baş ağrısına ve migrene neden olabilir. Ancak demir eksikliği de migren ataklarınızın sıklığını ve şiddetini etkileyebilir.

Migren ataklarınızın sayısının veya şiddetinin arttığını düşünüyorsanız demir eksikliğiniz olabilir.
 

Enfeksiyonlara Yatkınlık

Demir eksikliği, bağışıklık sisteminizin zayıflamasına sebep olarak sürekli soğuk algınlıklarına ve enfeksiyonlara yakalanmanıza sebep olabilir. Bağışıklık sisteminizin düzgün çalışması için demir gerekir.

Vücudunuzun, kendini enfeksiyonlara karşı koruması için demire ihtiyacı vardır.
 

Nefes darlığı

Oksijenin vücudunuzda dolaşması ve kaslarınızın enerji üretmesi için demir gerekir. Demir eksikliğiniz varsa istediğiniz kadar egzersiz yapamadığınız veya basit hareketlerde bile nefessiz kaldığınızı fark edebilirsiniz.

Demir eksikliği, egzersiz kapasitenizi düşürebilir.
 

Sinirlilik Sinirlilik
Sinirlilik

Bitkinlik, ruh halinizdeki değişimler ve konsantre olamamak canınızı sıkabilir. Çabuk sinirlenmek, demir eksikliğinin göstergesi olabilir.
 

Bellek kaybı Bellek kaybı
Bellek kaybı

Ufak tefek şeyleri daha sık mı unutur oldunuz? Doktorunuza kısa süreli bellek kaybınızın nedeninin ne olabileceğini sorun; demir eksikliği olabilir.
 

Libidonun azalması Libidonun azalması
Libidonun azalması

Demir eksikliği, libidonun azalmasına ve ereksiyon bozukluğuna neden olabilir. Bu sorunlardan herhangi birini yaşıyorsanız bir uzmana danışın.
 

Sinirlilik

Bitkinlik, ruh halinizdeki değişimler ve konsantre olamamak canınızı sıkabilir. Çabuk sinirlenmek, demir eksikliğinin göstergesi olabilir.
 

Bellek kaybı

Ufak tefek şeyleri daha sık mı unutur oldunuz? Doktorunuza kısa süreli bellek kaybınızın nedeninin ne olabileceğini sorun; demir eksikliği olabilir.
 

Libidonun azalması

Demir eksikliği, libidonun azalmasına ve ereksiyon bozukluğuna neden olabilir. Bu sorunlardan herhangi birini yaşıyorsanız bir uzmana danışın.
 

Referanslar